Сёлетні дзень нараджэння быў самым сумным у маім жыцці: упершыню за 53 гады я праводзіла яго без сваёй матулі Ніны Піліпаўны. Штогод мы абавязкова сустракаліся. Калі была маладзейшая, мама заўсёды прыязджала да мяне на свята сама, а як пастарэла, да яе з гасцінцамі спяшалася я.
Невыносны смутак, боль страты паклікалі ў дарогу і сёлета. Толькі накірунак маёй паездкі змяніўся. Гэта былі ўжо не Чашнікі, дзе апошнія 22 гады жыла матуля, а наша родная вёсачка Коравічы. Тут, на сельскіх могілках, знайшлі вечны спачын мае родныя: бацька, брат, бабуля, цяпер вось яна.
Мы зноў размаўлялі. Праўда, гаварыла толькі я. Дзякавала бацькоў за жыццё, якое яны падарылі мне, сваёй чацвёртай па ліку дачушцы. За тое, што гадавалі, выхоўвалі, вучылі, нягледзячы на ўсе цяжкасці. Што ўклалі ў нас, сваіх дзяцей, усё самае лепшае, што толькі могуць даць сваім дзецям бацька з маці. А яшчэ за нашых дзяцей — іх унукаў і праўнукаў, якія прыйшлі нам на змену, захоўваюць лепшыя сямейныя традыцыі і, упэўнена, перададуць іх наступным пакаленням.
Калі на свеце ёсць пазазямное жыццё, яны пачулі ўсе сямейныя навіны. У адказ — цішыня. Але ўсе маміны расказы, якая пражыла доўгае жыццё (без малага 86 гадоў), я і так ведаю на памяць, яны ў маім сэрцы. Ведаю, якім гаротным было іх дзяцінства, апаленае вайной, як пачыналі самастойнае жыццё, ставілі на ногі пяцярых дзяцей, радаваліся ўсім нашым поспехам і засмучаліся няўдачам. Як я нарадзілася (маці тады, якая з раніцы яшчэ ўзялася капаць бульбу, ледзь паспелі давезці да бальніцы), як адбылося маё першае «знаёмства» са старэйшымі сёстрамі…
З Коравіч сям’я выехала пасля пажару ў 1980 годзе. На нашым былым селішчы, дзе стаяла ўзведзеная рукамі бацькі Івана Калістратавіча хата, засталіся толькі камяні на вуглах. Калі стаць спіной да вуліцы і паглядзець на раку Усвейку, што працякае за агародам, на луку, старыя дрэвы ля Ракаўшчыны, здаецца, нічога не змянілася, ты зноў малая, а дома чакаюць бацькі, бабуля. Пра тое, што час няўмольны, што родныя адышлі, а прырода паступова забірае ў свае абдымкі з такой любоўю апрацаваныя некалі агароды, за межы якіх, колькі памятаю, спрачаліся наша і суседская бабулі (яны ведалі, што такое зямля для сялянскай сям’і), напамінаў і практычна адваяваны ёю сад, пасаджаны рукамі бацькоў. Пах спелых яблыкаў разносіўся па наваколлі. Вельмі хацелася пакаштаваць антонаўку, смак якой памятаю і зараз, але зайсці ў сад, як раней, было ўжо немагчыма. Быллём зарос і камень, што ляжаў на падворку, на якім я любіла грэцца ўлетку, бы на цёплай печы, адразу пасля сну роснымі ранкамі.
Прабач нас, малая радзіма, што з’ехалі ў горад, звезлі з сабой сваіх дзяцей і ўнукаў. Твае дзеці паціху вяртаюцца да цябе, толькі часцей … на могілкі. У вёсцы, дзе з-за людзей раней не было дзе расці траве, а амаль кожная сям’я была шматдзетная, сёння пануе зацішша. Хат, дзе яшчэ ёсць жыццё, нямнога, у іх дажываюць свой век у большасці аднагодкі маіх бацькоў, мае дарагія землякі (няхай іх век будзе доўгім!).
Не змагу я павіншаваць са святам сваю матулю і ў Дзень пажылых людзей. Вырашыла, гасцінцы, якія магла б перадаць ёй, аднясу ў аддзяленне кругласутачнага знаходжання для адзінокіх састарэлых людзей. Няхай яны сагрэюць сэрцы тых, хто па волі лёсу аказаўся адзін на схіле свайго жыцця.
Беражыце родных і блізкіх, дарыце ім свае клопат і ўвагу, пакуль яны жывыя, пакуль не змоўклі іх тэлефоны, адкрываюцца насустрач дзверы, за якімі шчаслівая ўсмешка і родны голас блізкага чалавека.
Ларыса ПАДЖАРАЯ.
